داروهای ضد اضطراب و خواب آور و اثرات آن ها

به داروهایی که در این قسمت مورد بحث قرار خواهند گرفت با اصطلاح دارو های ضد اضطراب یا آرامش بخش- خواب آور اشاره می شود. داروهایی که در این طبقه از اختلالات وابسته به مواد قرار می گیرند عبارتند از: بنزودیازپین ها مانند والیوم و فلو نیزترازپام، باربیتورات ها مانند سکوباربیتال و مواد شبه باربیتورات مانند متاکولون و مپروبامات. در واقع باربیتورات ها داروهایی هستند که نقش مهمی به عنوان داروهای بی حس کننده و ضد تشنج دارند . آن ها ترکیبات صناعی هستند که به شکل تزریقی و قرص تهیه می شوند. باربیتورات ها می توانند تاچند ساعت تاثیرشان را نشان بدهند و به سرعت وابستگی روانشناختی و فیزیولوژیکی ایجاد کنند. مصرف کنندگان باربیتورات ها به سرعت به این داروها تحمل پیدا می کنند و برای دستیابی به تاثیرات مطلوب قبلی مقادیر مصرف را بیشتر و بیشتر می کنند بدون این که به خطرات آن مانند خطر نارسایی تنفسی آگاهی داشته باشند.

همچنین بسیاری از مصرف کنندگان قهار این داروها را با الکل مخلوط می کنند تا تاثیر باربیتورات ها را قوی تر کنند که خود موجب افزایش خطر مرگ می شود. در حقیقت علت اصلی گرایش و سوء استفاده از این داروها به علت آرام بخش بودن و سرخوشی است و برای افزایش سرخوشی بیشتر ، الکل و باربیتورات ها را مخلوط می کنند که این ترکیب تقریبا چهار بار قوی تر از مصرف هرکدام از آن هاست.

داروهای مسکن، خواب آور و ضد اضطراب شامل طیف وسیعی از موادی هستند که موجب آرمیدگی، خواب، آرامش و کاهش آگاهی از محیط می شوند. این مواد تضعیف کننده ی عملکرد مغز می باشند. این مواد مجاز هستند و توسط شرکت های دارویی به عنوان دارو و به جهت درمان ساخته و تولید شده اند. بااین وجود این داروها مورد سوء مصرف افراد قرار می گیرند. در واقع مسکن به آن دسته از داروهایی گفته می شود که اثر آرامش بخش بر سیستم عصبی مرکزی دارند. از ویژگی های مهم این نوع داروها اثرات خواب آور آن هاست. داروهای ضد اضطراب به آن گروه از داروها گفته می شود که حالت ذهنی آرام تری در مصرف کننده ایجاد می کنند.

مواد شبه باربیتورات ها شامل داروهای مسکن و خواب آور غیر باربیتورات ها می باشند که در دهه ۱۹۷۰ به عنوان جایگزین های امن و غیر اعتیاد آور برای باربیتورات ها ساخته شده اند. این داروها اساسا برای رفع و کاهش عوارض جانبی باربیتورات ها مانند اختلال خواب و احساس خواب آلودگی صبح روز بعد ساخته شده بودند. اما با گذشت زمان پزشکان متوجه شده بودند که این داروها نیز تاثیرات اعتیاد آوری مشابه با باربیتورات ها دارند اما به علت سوء مصرف فراوان و دسترسی آسان این داروها از مصرف پزشکی حذف شده اند.

علاوه بر این ها سوء مصرف باربیتورات ها در بین بزرگسالان بالای ۴۵ ساله که سابقه ی طولانی سوء مصرف این مواد را دارند رایج است، اما سوء مصرف بنزودیازپین ها در یک گروه سنی جوان تر معمولا افراد زیر ۴۰ سال رایج تر است. هم چنین نسبت بیماران زن به مرد ۳ به ۱ می باشد و نسبت بیماران سفید پوست به سیاه پوست ۲ به ۱ است.

مصرف پزشکی:

باربیتورات ها مانند آموباربیتال، پنتوباربیتال، فنو باربیتال، سکوباربیتال، تضعیف کنندگان یا مسکن هایی هستند که در ارتباط با کاهش اضطراب و تنش، احساس بی حسی نسبت به درد، صرع، فشارخون بالا و درمان بی خوابی استفاده های پزشکی متعددی دارند. با توجه به افزایش تعداد سوء مصرف کنندگان باربیتورات ها، پزشکان ترجیح می دهند که به جای تجویز این گونه داروها برای تسکین اضطراب و تنش، داروهای ضد اضطراب و آرامش بخش های ضعیف تری هم چون والیوم و لیبریوم تجویز کنند که در واقع این داروها نیز می توانند وابستگی فیزیولوژیکی در شخص ایجاد کنند.

اثرات داروهای ضد اضطراب:

این داروها دارای اثرات ضد تشنجی، شل کننده ی عضلانی و بیهوش کننده هستند و می توانند ایجاد کننده ی تحمل و وابستگی جسمی و روانی باشند. عملکرد و اثرات باربیتورات های مختلف مابین ۱ تا ۲۴ ساعت می باشد. اثرات مصرف باربیتورات ها عبارتند از اثرات روانشناختی حاد هم چون آرامش عضلانی، کاهش تنش، بهبود خواب و احساس راحتی. اثرات روانشناختی مزمن نیز عبارتند از: اثرات آسیب شناختی مانند کاهش تمرکز، توجه و حافظه، بروز رفتار پرخاشگرانه یا جنسی نامناسب، تهییج پذیری، بی ثباتی خلقی، ناهماهنگی حرکتی- تکلمی و قضاوت معیوب. از علائم مسمومیت ناشی از مصرف بسیار بالای باربیتورات ها مواردی هم چون کما، سندروم شوک عمومی( یعنی فشار خون پایین، ضربان ضعیفو عرق سرد) و مرگ ناشی از ایست تنفسی، کولپس قلبی و عروقی و نقص کلیوی را می توان نام برد.

داروهای ضد اضطراب و خواب آور و اثرات آن ها

مکانیسم اثر نورو شیمیایی این داروها به صورتی است که پس از مصرف دراز مدت آن ها تحریک گیرنده های گابای طبیعی درون زاد موجب کند شدن یا تضعیف مهار یون کلراید( یعنی بازدارندگی و مهار کمتر) در مقایسه با قبل از مصرف طولانی مدت این دارو می شود. این تعدیل نزولی و یا تضعیف مهار ناشی از کاهش تعداد گیرنده ها( اشاره به تحمل کارکردی) و یا کاهش میل ترکیبی گیرنده های گابا نمی باشد، بلکه مستقیما به فعال شدن کانال های یونی کلراید مربوط است.

می دانیم که مصرف داروهای خواب آور و ضد اضطراب موجب تحریک مکان الحاقی خاص در این نوع گیرنده ها( گیرنده های گابا) می شود. هم چنین فعال شدن اسن مکان های الحاقی موجب تشدید تاثیر گابا بر کانال های یونی کلراید که وابسته به انتقال دهنده های عصبی هستند، می شود. در نتیجه چون گابا یک انتقال دهنده ی بازدارنده است، فرآیند مهار یا بازداری بیشتر خواهد شد. گیرنده های گابا مکان های الحاقی مخصوصی نیز برای باربیتورات ها دارند. این مکان های الحاقی نیز در صورتی که با باربیتورات ها تحریک شوند بر اثر بخشی گابا می افزایند.

افزون بر آن جریان یافتن یون های کلراید دراای بار منفی به داخل نورون و موجب شکل گیری بازداری نورون می شود و یون کلراید این عمل را با بیش قطبی نمودن نورون نسبت به فضای خارج از سلول انجام می دهد. به علاوه گیرنده ی گابا یک مجتمع مولکولی است که چند محل متصل بهم دارد، به این معنی که یکی برای بنزودیازپین ها، یکی برای الکل، و یکی برای باربیتورات ها است. در حقیقت آثار ضد اضطرابی این داروها به خاطر تاثیر مستقیم بر مجتمع گیرنده ی گابا است و در میان این دسته از داروها اثرات نوروشیمیایی بنزودیازپین ها بیشتر معلوم شده است و مشخص شده که مصرف دراز مدت این داروها به علت تحریک آگونیست اثرات گیرنده کاهش می یابد.

بنزودیازپین ها

بنزودیازپین ها تضعیف کننده ی سیستم اعصاب مرکزی می باشند و شامل داروهایی مانند کلرودیازپوکساید( لیبریوم)، دیازپام( والیوم)، کلرازپاتل( ترانکسن)، کلورازپام( کلونوپین)، آلپرازولام( زاناکس) و لورازپام( آلیوان) می باشند. ویژگی های این داروها شبیه به داروهای گروه باربیتورات ها می باشند اما نسبت به آن ها خطرات کم تری دارند. این داروها مصرف پزشکی دارند و به منظور درمان بیماری های اضطرابی به کار می روند. در واقع بنزودیازپین ها از داروهای پر مصرف هستند و پس از معرفی این داروها در دهه ی ۱۹۶۰ ، این داروها به صورت رایج ترین داروهای نسخه شده در آمدند و ۱۵ درصد از مردم آمریکا این داروها را دریافت کردند.

به طور کلی داروهای بنزودیازپین ها اصولا برای درمان اضطراب به کار می روند و ظهور سندروم محرومیت یا قطع وابستگی به طول مدتی که بیمار دارو مصرف می کرده است، کمقدار مصرف، سرعت و هم چنین نیمه ی عمر ترکیب مورد استفاده بستگی دارد. در مصرف کنندگان پدیده ی تحمل زمانی رخ می دهد که قرد مصرف کننده ی دارو با مقدار  مصرف اولیه احساس آرامش نمی کند و برای تجربه ی احساس آرمیدگی و آرامشی همانند اولین نوبت مصرف، مقدار مصرف خود را افزایش می دهدو به مرور زمان به آن ماده وابسته می شود. افرادی که این داروها را بیش از یک سال مصرف کنند پس از قطع آن ها نشانه های ترک ظاهر خواهد شد.

به علاوه علامت ترک ناشی از بنزودیازپین ها عبارتند از تحریک پذیری، بی قراری، بی خوابی، تنش عضلانی، احساس ضعف، مشکلات بینایی، احساس درد بدنی، حساسیت نسبت به نور و صدا و کابوس. در حقیقت بنزودیازپین ها برای درمان سندروم های اضطرابی بسیار موثر هستند، اما مصرف بی رویه و نا محدود آن ها مشکلات جسمانی و روانی فراوانی را ایجاد می کند.

مسومیت با داروهای ضد اضطراب

مصرف زیاد این داروها موجب بروز اختلالات رفتاری و روانی می شود و علائمی هم چون رفتار های نامناسب جنسی یا پرخاشگری، بی ثباتی خلقی، اختلالات قضاوت، آسیب در کارکرد شغلی، اجتماعی، زناشویی و تحصیلی پدید می آورد. به علاوه علائمی هم چون تکلم درهم، ناهماهنگی در حرکات و راه رفتن، نقص در توجه، تمرکز و حافظه و حالت اغما را ایجاد می کند. قابل ذکر است که مصرف زیاد این گونه از داروها به علت مهار تنفس می تواند کشنده باشند.